Mapitio na tafsiri ya sera mpya ya elimu na mafunzo Tanzania

FEBRUARI 13, 2015, Rais Jakaya Kikwete alizindua rasmi sera mpya ya elimu na mafunzo nchini. Hii ni baada ya takribani miaka 10 ya vuta nikuvute, kati ya wadau wa elimu na serikali juu ya maudhui ya sera mpya. Katika makala hii ninafanya mapitio ya sera hii mpya na kuainisha maeneo makubwa manne yaliyobadilika na ambayo utekelezaji wake utaathiri na kubadilisha mfumo wetu wa elimu. Aidha, katika hitimisho ninatoa angalizo juu ya tafsiri pana ya sera mpya ya elimu. Wigo wa sera na umuhimu wa wizara Badiliko la kwanza kabisa katika sera mpya ni wigo wa sera yenyewe. Wakati sera ya zamani, ambayo imedumu kwa takribani miaka 20 tangu ilipotungwa mwaka 1995, haikujumuisha elimu ya juu na elimu ya mafunzo ya ufundi, sera mpya ina wigo mpana kwa maana kwamba inajumuisha sekta zote za elimu, ikiwemo elimu ya juu. Hata hivyo, wakati mtunzi wa sera hii mpya ni Wizara ya Elimu na Mfunzo ya Ufundi, utekelezaji wake kwa upande wa elimu ya msingi na sekondari umewekwa mikononi mwa wizara inayohusika na tawala za mikoa na serikali za mitaa. Ndiyo kusema, kiutekelezaji, Wizara ya Elimu na Mafunzo ya Ufundi sasa inabaki na jukumu la menejimenti ya elimu ya juu, pamoja na kwamba huko nako wizara hii haina kazi ya maana kwa sababu taasisi za elimu ya juu zina mifumo ya kiutawala inayovifanya vijitegemee. Hii inamaanisha kwamba, kwa sera hii, watunga sera na watendaji wa Wizara ya Elimu na Mafunzo ya Ufundi wasipokuwa wabunifu watajikuta hawana kazi za maana za kufanya na wizara hiyo itakosa umuhimu. Mfumo mpya wa elimu Kwa mujibu wa sera mpya ya elimu, mfumo wa elimu na mafunzo utabadilika kutoka 2-7-4-2-3+ kwenda 1(2)-10-2-3+. Hii inamaanisha kuwa watoto watasoma shule ya awali kwa mwaka mmoja au miwili kuanzia wakiwa na umri wa miaka mitatu badala ya kuanza na miaka mitano kama ilivyo sasa. Baada ya kumaliza elimu ya awali, ambayo sasa nayo ni ya lazima, watoto wanatarajiwa kuanza shule ya msingi wakiwa na umri wa miaka sita na watasoma elimu hiyo kwa miaka sita na kuunganisha na elimu ya sekondari kwa miaka mingine minne. Kwa hiyo, wigo wa elimu ya msingi umepanuka na sasa utajumuisha miaka minne ya elimu ya sekondari. Kwa hiyo elimu ya msingi sasa itakuwa miaka 10 (miaka sita ya elimu ya msingi na miaka minne ya elimu ya sekondari) na kwa pamoja sasa itaitwa Elimu Msingi, ambayo itakuwa hailipiwi ada. Sera mpya italazimisha mabadiliko katika mitaala Sera imetoa maelekezo mengi ambayo utekelezaji wake utalazimisha mitaala ifanyiwe mapitio na mabadiliko makubwa. Kwa mfano, tamko namba 3.2.5 limeweka mkazo katika kumuwezesha mwanafunzi kupata umahiri katika maeneo ya mawasiliano, kusoma, kuandika na kuhesabu, pamoja na sayansi na teknolojia katika elimu ya msingi. Ili kutekeleza agizo hili la kisera, italazimika kupitia mitaala upya ili kuhakikisha kwamba maeneo haya yanazingatiwa vya kutosha. Kwa sasa mtaala wa elimu ya awali na msingi umejaa masomo mengi jambo ambalo limekuwa likilalamikiwa na wadau wa elimu kwa muda mrefu. Sera mpya inatoa fursa ya kurekebisha kasoro hii. Badiliko jingine kubwa ambalo ni muhimu kimitaala ni pale ambapo sera mpya imetoa maelekezo ya kuwepo kwa kitabu kimoja cha kiada kwa kila somo na kwakila mwanafunzi. Sera pia imetoa maelekezo ya kufundishwa baadhi ya mambo ambayo yalikuwa hayafundishwi kabla. Kwa mfano, sera mpya inaelekeza kufundishwa kwa masomo yanayohusu amani na namna ya kutatua migogoro. Maeneo mengine ni pamoja na mazingira, ujinsia na ukimwi. Eneo lingine muhimu litakalohitaji mapitio ya mitaala ni tamko linaloagiza utambuzi wa matumizi ya lugha ya alama, ambalo ni eneo jipya kabisa katika elimu ya Tanzania. Mkanganyiko wa lugha ya kufundishia, kujifunzia Kwa muda mrefu tangu nchi yetu ipate Uhuru mwaka 1961, pamekuwa na mjadala mpana juu ya lugha inayofaa kufundishia na kujifunzia. Mjadala huu umepamba moto zaidi katika miaka ya hivi karibuni kutokana na baadhi ya watu wanaounga mkono matumizi ya Kiswahili kama lugha ya kufundishia na kujifunzia kuhusisha kufeli kwa wanafunzi katika mitihani ya kidato cha nne na kushindwa kumudu ya Kiingereza, ambayo ndiyo lugha inayotumika kufundishia na kujifunzia kuanzia elimu ya sekondari hadi elimu ya juu. Wadau hawa walitarajia kwamba sera mpya ingetamka waziwazi kwamba lugha ya kufundishia na kujifunzia itakuwa Kiswahili na Kiingereza kingefundishwa kama somo tu. Hata hivyo, sera mpya ya elimu imetambua lugha zote mbili za Kiswahili na Kiingereza kama lugha za kufundishia na kujifunzia. Katika ukurasa wa 38, sera imetamka kwamba “..kuna umuhimu wa kuimarisha matumizi ya lugha za Kiswahili na Kiingereza kwa kuzifanya kuwa lugha za kufundishia katika ngazi mbalimbali”. Katika Tamko Namba 3.2.19, sera inatamka kuwa “Lugha ya Taifa ya Kiswahili itatumika kufundishia na kujifunzia katika ngazi zote za elimu na mafunzo….”. Hapo hapo katika Tamko Namba 3.2.20 sera inatamka kuwa “Serikali itaendelea na utaratibu wa kuimarisha matumizi ya lugha ya Kiingereza katika kufundishia na kujifunzia, katika ngazi zote za elimu na mafunzo”. Kwa hali ilivyo katika sera hii, ni wazi kwamba mjadala kuhusu lugha inayofaa kufundishia na kujifunzia utaendelea. Kwa vyovyote vile, haitarajiwi kwamba maelekezo ya kisera kuhusu lugha ya kufundishia na kujifunzia yatatekelezwa mapema katika miaka ya hivi karibuni. Katika kipindi hiki cha mpito, pengine itakuwa ni jambo jema kwa serikali na wadau wa elimu kutafakari kwa makini juu ya uamuzi sahihi wa kuchukua katika jambo hili. Muhimu ni kwamba uamuzi ufanyike kwa mujibu wa sababu za kitaaluma na sayansi badala usahihi wa kisiasa na mapenzi ya kitamaduni. Mambo mawili katika hitimisho Katika kuhitimisha ningependa tuzingatie mambo mawili muhimu katika utekelezaji wa sera mpya. Mosi, sera mpya ya elimu ni mpya kwa maana kwamba imekuja na maelekezo ambayo yakitekelezwa yatabadilisha muundo wetu wa elimu. Hata hivyo, utekelezaji wa sera hii utahitaji uwekezaji wa kutosha kirasilimali. Bahati mbaya sera hii imekuja kipindi ambacho Rais Kikwete anamaliza muda wake. Katika mazingira ya siasa zetu, utekelezaji kamili wa sera hii utategemea na utashi na vipaumbele vya Rais ajaye. Pili, sera haijajengwa katika msingi wa kifalsafa. Kwa sababu hii tusitarajie mabadiliko makubwa ya maana katika fikra, mitazamo na uwezo wa watu watakaopita katika mfumo wa elimu utakaotokana na sera hii tofauti na hali ilivyo sasa. Hata hivyo, kukosekana kwa dira ya kifalsafa katika sera ya elimu sio tatizo la sera yenyewe kwa sababu falsafa ya elimu hujengwa katika falsafa pana ya nchi, na kwa kweli falsafa ya elimu ni zana tu ya kutekeleza falsafa ya taifa. Ndiyo maana elimu ya kujitegemea ilikuwa falsafa ya kutekeleza falsafa ya ujamaa na kujitegemea. Katika mazingira ambayo nchi haina falsafa ya kueleweka inayoongoza harakati za maendeleo tusitarajie pawepo na falsafa ya elimu. Ndiyo kusema kama ambavyo tunahesabu maendeleo yetu kwa kuangalia vitu ambavyo tumefanikiwa kujenga kama vile barabara na majengo badala ya aina ya maisha ambayo watu wanaishi, hivyo hivyo, bila falsafa ya elimu, tutaendelea kutoa wahitimu ambao wapo ‘busy’ kujitafutia riziki na ambao hawana habari na mustakabali wa jamii wanamotoka na taifa kwa ujumla. Pamoja na maangalizo haya, bado sera mpya ni bora kuliko ya zamani na utekelezaji wake kamili unaweza kutupeleka hatua moja mbele katika maendeleo ya elimu nchini. 
- See more at: http://www.raiamwema.co.tz/mapitio-na-tafsiri-ya-sera-mpya-ya-elimu-na-mafunzo-tanzania#sthash.XHUxeb82.dpuf

Sura na mwelekeo mpya wa elimu Tanzania

Lugha ya kufundishia

Hiki ni kilio kikuu cha wadau wengi wa elimu nchini. Kwa muda mrefu suala la lugha ya kufundishia limezua mkanganyiko.

Hoja kuu ikiwa ni kushindwa kwa Serikali kuwa na msimamo thabiti kuhusu lugha hiyo, jambo ambalo wadau wanasema linawachanganya wanafunzi.

Ilivyo ni kuwa, wakati elimu ya msingi ikifundishwa kwa lugha ya Kiswahili, wanapomaliza ngazi hiyo, wanafunzi wanakumbana na lugha ya Kiingereza inayotumika kama lugha ya kufundishia katika ngazi ya sekondari.

Kuhusu mkanganyiko huu, sera mpya inapendekeza kutumika kwa Kiswahili kama inavyobainisha:

“Lugha ya Taifa ya Kiswahili itatumika kufundishia na kujifunzia katika ngazi zote za elimu na mafunzo na Serikali itaweka utaratibu wa kuwezesha matumizi ya lugha hii kuwa endelevu na yenye ufanisi katika kuwapatia walengwa elimu na mafunzo yenye tija kitaifa na kimataifa.”

Hata hivyo, sera hajaiweka kando lugha ya Kiingereza kwani inasema: “Serikali itaendelea na utaratibu wa kuimarisha matumizi ya lugha ya Kiingereza katika kufundishia na kujifunzia, katika ngazi zote za elimu na mafunzo.’’

Kitabu kimoja

Mgogoro mwingine katika sekta ya elimu kwa miaka mingi ulihusu utaratibu holela ulioruhusu matumizi ya vitabu mbalimbali vya kiada.

Hali ilikuwa mbaya zaidi kwani katika mkoa mmoja, shule zilifikia hatua ya kuwa na vitabu tofauti vya kufundishia.

Athari ya matumizi ya vitabu vingi ambavyo vimekuwa vikichapishwa na kampuni binafsi, ni pamoja na baadhi ya vitabu kubainika kutokuwa na ubora stahiki, huku vikigubikwa na kasoro mbalimbali kama kuwa na makosa ya uchapaji na udhaifu wa maudhui.

Kuepuka kasoro hizi, Serikali inasema itahakikisha upatikanaji wa kitabu bora kimoja cha kiada kwa kila somo kwa kila mwanafunzi katika elimu msingi ambavyo vitaandaliwa kwa utaratibu maalumu.

“Serikali itatoa na kusimamia matumizi ya kitabu kimoja cha kiada kwa kila somo katika elimu msingi ili kufanikisha upimaji wa matokeo ya ufundishaji na ujifunzaji unaofanana katika ngazi mbalimbali za elimu,’’ inasema sehemu ya sera.

Elimu msingi kuwa miaka 10

Kumekuwa na kilio kuwa wanafunzi wa Kitanzania wamekuwa wakimaliza masomo yao wakiwa na umri mkubwa.

Kwa kawaida wanafunzi nchini wanaanza elimu ya msingi yaani darasa la kwanza wakiwa na miaka saba. Wanapomaliza elimu ya juu wanakuwa na miaka kuanzia 23 na kuendelea.

Hii ni tofauti na ilivyo katika nchi nyingi ambazo wastani wa wanafunzi kumaliza elimu ya juu ni miaka 20 hadi 22.

Sera mpya inapendekeza muundo mpya utakaojumuisha elimu msingi itakayosomwa kwa miaka 10, ikijumuisha masomo ya msingi na sekondari.

Sera inapendekeza muundo wa 1+6+4+2+3+ (shule ya awali mwaka mmoja, msingi miaka sita, sekondari miaka sita na chuo kikuu miaka mitatu au zaidi)

Wadau nao

Mwalimu wa Shule ya Sekondari ya Dar es Salaam, Lilian Sawiya anasema Serikali imekuwa na sera na mikakati mizuri zaidi katika kuboresha elimu, lakini changamoto iliyopo ni utekelezaji wake.

Anatoa mfano akisema awali kabla ya kutangaza sera hiyo, wanafunzi wote waliotakiwa kujiunga darasa la kwanza hadi darasa la saba walitakiwa kusoma bure, lakini hadi sasa watoto wengi wanakwama kuanza darasa la kwanza kutokana na mzigo wa michango ya shule.

“Na hatukusikia kiongozi aliyesimama kukemea au kuchukua hatua kali dhidi ya udhaifu huo...sasa kama chombo hicho kitafanya kazi kwa ufasaha bila kuingiliwa na mdudu wa rushwa, matokeo yatakuwa mazuri, kwani ujanja wa utoaji vyeti feki na tuzo imekuwa kawaida sana kwa mazingira ya sasa,” anasema Lilian.

Akizungumzia kuhusu matumizi ya kitabu kimoja, Kaimu Mkurugenzi wa Shirika la HakiElimu, Godfrey Boniventura anasema hatua hiyo ni ya kupongezwa.

Anasema wanafunzi wengi walikuwa wakifeli siyo kwa sababu ya kutoelewa bali ni kwa kufundishwa vitabu tofauti vya kiada.

“Kitabu cha kiada kinasaidia kujenga msingi wa uelewa sawa kwa wanafunzi wote nchini, hivyo hata katika utungaji wa mitihani inarahisisha wanafunzi kuwa na uhakika wa kile walichojifunza kuliko kubahatisha kwa ufundishaji wa vitabu tofauti vya kiada,” anasema.

Kwa upande wake, Katibu mkuu wa umoja wa wamiliki wa shule na vyuo binafsi nchini (TAMONGSCO), Benjamin Nkonya anasema amekunwa na muundo mpya wa miaka ya ngazi mbalimbali za elimu anaosema utasaidia kupunguza muda wa mwafunzi kukaa shuleni.

Anasema muundo mpya umesaidia kupunguza miaka miwili pamoja na umri wa kuanza shule ya msingi, hatua itakayowawezesha wanafunzi kumaliza elimu ya juu wakiwa na miaka isiyopungua 18.

“Hatua hiyo hufanyika katika mataifa yaliyoendelea, yaani mwanafunzi anakuwa na nafasi ya kutumikia Taifa kwa miaka mingi siyo kama ilivyo sasa.

Kwa mfano, tajiri wa dunia Bill Gate alianza kufanya kazi akiwa na miaka 13 hadi sasa dunia inamtegemea. Hivyo, hata sisi tunatakiwa kumwandaa mtoto kitaaluma na kukuza kipaji chake tangu awali,” anasema Nkonya.

Mwalimu Mkuu Shule ya Msingi Mapambano, iliyopo Sinza, Dar es Salaam, Amina Msangi anasifu uamuzi wa kutumia lugha ya Kiswahili akisema utasaidia wanafunzi wengi kuelewa kwa kuwa ni lugha wanayoitumia pia katika mazingira wanayoishi.

Hata hivyo, anapata hofu na lugha hiyo akihoji kama ina nguvu katika soko la ajira lililogubikwa na matumizi ya lugha ya Kiingereza.

“Mwingiliano na uhusiano wa kimataifa kwa sasa vimetekwa na lugha za kigeni, hususani katika soko la ajira, je, itakuwaje na wazazi wanaamini Kiingereza zaidi,” anasema na kuongeza:

“Pia, huo utaratibu wa matumizi ya Kiswahili itakuwa kwa shule za Serikali pekee? Je, shule binafsi zitaendelea kutumia Kiingereza? Kwa hivyo, nadhani sera ingebana shule zote ili kuondoa tofauti iliyopo.”

Nini kimechangia kutungwa kwa sera mpya?

Awali, Tanzania ilikuwa na sera kadhaa kuhusu elimu ambazo bila shaka changamoto zake, ndizo zilizochangia kutungwa kwa sera mpya ya mwaka 2014.

Sera hizo ambazo sasa zimefutwa ni pamoja na Sera ya Elimu na Mafunzo (1995), Sera ya Elimu ya Ufundi na Mafunzo (1996), Sera ya Taifa ya Elimu ya Juu (1999) na Sera ya Teknolojia ya Habari na Mawasiliano kwa Elimu Msingi (2007). Kwa jumla utekelezaji wa sera za elimu na mafunzo, umekuwa ukikabiliwa na changamoto mbalimbali, ikiwamo kukosekana kwa mfumo nyumbufu.

Wataalamu wa sera wanasema mfumo huu ni ule unaoruhusu elimu na mafunzo kupatikana na kutambulika kwa njia mbalimbali mbadala; kuwapo kwa elimu na mafunzo yenye viwango vya ubora visivyotambulika kitaifa, kikanda na kimataifa.

Changamoto nyingine ni kutokuwa na mfumo wa ajira unaowezesha upatikanaji wa wataalamu wa kada mbalimbali wanaohitajika katika sekta ya elimu na mafunzo nchini.

Kukosekana fursa zitolewazo kwa kila Mtanzania kulingana na mahitaji yake na sehemu na mazingira aliyopo.

Nyingine ni kutokuwa na mfumo wa ugharimiaji wa elimu na mafunzo wenye wigo mpana na endelevu na kutozingatia masuala mtambuka kikamilifu katika elimu na mafunzo.

Changamoto hizi na hata mabadiliko mbalimbali yaliyoikumba nchi na sekta ya elimu kuanzia mwaka 1995, yanatajwa kuwa chachu kwa Serikali kutunga sera mpya kwa minajili ya kukidhi mahitaji ya sasa.

Kwa mfano, sera inasema kuwa kumekuwa na mabadiliko mbalimbali ya kisiasa, kijamii, kiuchumi, kisayansi na kiteknolojia ambayo yameleta changamoto na kuzifanya sera hizo zipitwe na wakati.

“Mabadiliko ya kiuchumi duniani yameleta msukumo kwa nchi zinazoendelea na zilizoendelea ama kubadilisha au kuimarisha sera, programu na mikakati yake ili ziweze kuhimili ushindani wa kiuchumi na kuleta maendeleo endelevu ya kijamii, kisayansi na kiteknolojia,’’ yanasema maelezo ya sera mpya.

Inaongeza kusema: “Kwa kuwa Tanzania siyo kisiwa, sera hii inajikita katika kuimarisha utangamano katika elimu na mafunzo ili kumjengea Mtanzania ujuzi, umahiri na uwezo wa kukabiliana na mahitaji yanayojitokeza katika ulimwengu wa kazi na maisha kwa jumla.’’

JE UNAJUWA ewe mwanamke

Kuwa Mwenyezi Mungu Subhanahu wa Taala amekuamrisha kuvaa Hijabu?

Mwenyezi Mungu anasema;

“Ewe Mtume wa Mwenyezi Mungu (SAW)! Waambie wake zako, na binti zako, na wanawake wa Kiisalamu wajiteremshie uzuri nguo zao. Kufanya hivyo kutapelekea upesi wajulikane (kuwa ni watu wa hishima ili) wasiudhiwe. Na Mwenyezi Mungu ni Mwingi wa kusamehe (na) Mwingi wa kurehemu.”

Al Ahzab = 59

Je! Mnazijuwa sifa za hijabu walokuwa wakivaa Masahaba wanawake (RA)?

Anasema Aisha (RA);

“Mtume wa Mwenyezi Mungu (SAW) alikuwa akeshamaliza kusalisha sala ya asubuhi (Alfajiri) wanawake huondoka wakiwa wamejifunika vitambaa vyao hawajulikani kutokana na giza wala hawatambuani wenyewe kwa wenyewe.”

Bukhari na Muslim

Je unajuwa kuwa kuonyesha mapambo ni katika matendo ya wakati wa ujahilia?

Mwenyezi Mungu anasema;

“Na kaeni majumbani mwenu, wala msionyeshe mapambo yenu kama walivyokuwa wakionyesha mapambo yao wanawake wa zama za ujahili (zama za ujinga – ukafiri).”

Al Ahzab – 33

Je unajuwa kuwa kujifananisha na makafiri kwa mavazi kunakufanya uwe mfano wao?

Mtume wa Mwenyezi Mungu (SAW) amesema;

“Atakayejifananisha na kaumu yuko pamoja nao.”

Ahmed na Abu Daud – na hadithi hii ni njema.

Je unajuwa kuwa Pepo imeharamishwa kwa wenye kuonyesha mapambo yao?

Mtume wa Mwenyezi Mungu (SAW) amesema;

“Aina mbili ni watu wa motoni sijapata kuwaona: Wanawake waliovaa huku wakenda uchi, wanayumba wakiyumbisha, vichwa vyao mfano wa nundu la ngamia lililoelemea upande mmoja. Hawatoingia Peponi wala hawataionja harufu yake.”

Muslim

Je unajuwa kuwa Mtume wa Mwenyezi Mungu (SAW) amewalani wanawake wanaojifananisha na wanaume?

“Mtume wa Mwenyezi Mungu (SAW) amewalani wanaume wanaovaa nguo za kike na wanawake wanaovaa nguo za kiume.”

Abu Daud na Ibni Majah na hadithi hii ni sahihi.

Je unajuwa kuwa haijuzu kuvaa nguo nyepesi?

Mtume wa Mwenyezi Mungu (SAW) alisema kumwambia Osama bin Zeid;

“Mbona hujakivaa kile kitambaa kilichotoka Misri?”

Akasema;

“Nimempa mke wangu.”

Mtume (SAW) akamwambia;

“Mwambie  avae shumizi chini yake  kwani naogopa isije ikabainisha umbile lake.”

Ahmed na Al Baihaqiy na hii ni hadithi njema

Je unajuwa kuwa Mtume wa Mwenyezi Mungu (SAW) ameamrisha kuacha kujipamba na kujipaka mafuta mazuri wakati wa kutoka?

Mtume wa Mwenyezi Mungu (SAW) amesema;

“Msiwazuwie wanawake kwenda misikitini, (lakini) watoke bila kujipaka mafuta mazuri.”

Muslim

Je mnajuwa kuwa kujipaka mafuta mazuri mbele ya wanaume ni sawa na kuzini?

Mtume wa Mwenyezi Mungu (SAW) amesema;

“Mwanamke yeyote atakayejipaka mafuta mazuri kisha akapita mbele ya kundi wakaisikia harufu yake anakuwa keshafanya kitendo cha zina.”

Abu Daud – Attirmidhiy – Annasai na hadithi hii ni sahihi

Je unajuwa kuwa mwanamke wa kiislamu hapigani vikumbo na wanaume?

Mtume wa Mwenyezi Mungu (SAW) alitoka msikiti akaona mchanganyiko wa wanawaume na wanawake njiani.

Mtume (SAW) akasema;

“Jichelewesheni kwani haipasi kwenu kupita kati kati ya njia, piteni kando ya njia.”

Wanawake wakawa wanakwenda wakijibana na ukuta hata nguo zao zilikuwa zikiganda ukutani kutokana na kujibana kwao.

Abu Daud – hadithi njema

UKEWENZA

Mwenyezi Mungu anasema;

“Na kama mkiogopa kutowafanyia uadilifu mayatima (basi ogopeni vile vile kutowafanyia uadilifu wanawake). Basi oeni mnaowapeda katika wanawake (maadamu mtawafanyia insafu). Wawili au watatu au wane (tu). Na mkiogopa kuwa hamwezi kufanya uadilifu, basi (oeni) mmoja tu.”

Surat an Nisa - 3

Mwenye kuichunguza aya hii vizuri ataona kuwa Mwenyezi Mungu hapa hakutufaridhishia kuoa zaidi ya mke mmoja, isipokuwa ameruhusu (ametowa rukhsa) kufanya hivyo kwa mwenye uwezo wa kutimiza masharti yake, nikimaanisha kuwa katika lugha ya fiq-hi, kufaridhisha na kuruhusu ni mambo mawili tofauti.

Bila shaka anayekijuwa zaidi chombo chochote kile ni yule aliyekitengeneza chombo hicho, na bila shaka mwenye kumiliki kitu chochote kile, ndiye mwenye haki ya kukifanya vile anavyoona sawa.

Kwa vile Mwenyezi Mungu ndiye aliyetutengeneza (aliyetuumba), basi  bila shaka Subhanahu wa Taala ndiye Mwenye kutujuwa zaidi kuliko mwengine, na kwa vile Yeye ndiye Mwenye kutumiliki, basi bila shaka Yeye ndiye Mwenye haki ya kutuwekea sheria yoyote ile anayoiona kuwa ndiyo sawa kwa ajili yetu, na bila shaka Mwenyezi Mungu hamdhulumu mja wake isipokuwa waja ndio wenye kudhulumu nafsi zao.

Makala yafuatayo nimeyafasiri kutoka katika kitabu kiitwacho; ‘Nahwa thaqaafa Islamiyah Asiylah’, kilichoandikwa na mwanachuoni maarufu Dr. Omar Suleiman Al Ashqar:

Katika kitabu chake hicho Dr. Al Ashqar anasema;

“Maadui wa Uislamu wanadai kuwa kuoa mke zaidi ya mmoja ni dhulma kwa wanawake na kwamba si jambo la haki na kwamba rukhsa hii ya kuowa zaidi ya mke mmoja ni dharau kwa kinamama na kwamba wanaume wanapewa haki zaidi ambazo kina mama nao hawapewi haki hizo na kwamba rukhsa hii ni sababu kubwa ya kutengana kwa familia nk.

Kwanza - Ningependa kuwajulisha ndugu zangu kuwa jambo hili limewekewa sheria na Mwenyezi Mungu Subhanahu wa Taala katika kitabu chake na kwamba Mtume (SAW) ametenda hivyo, yeye na Sahaba zake (RA) halikadhalika, na kwamba umma wote umekubaliana juu ya usahihi wake, na Muislamu lazima aitakidi kuwa sheria za Mwenyezi Mungu amezileta kwa maslahi ya viumbe vyake, na kwamba hapana sheria nyingine yoyote ile inayoweza kuwafaa wanadamu kuliko sheria waliyowekewa na Mola wao Subhanahau wa Taala na kwamba sheria yoyote ile inayokwenda kinyume na sheria ya Mwenyezi Mungu ni batil na yenye kupotosha.

Pili - Kuoa mke zaidi ya mmoja ni jambo la dharura katika jamii na hii ni kwa sababu takwimu zote zinaonyesha kuwa idadi ya wanawake ni kubwa zaidi kuliko idadi ya wanaume, na kwa ajili hiyo kukataza kuoa mke zaidi ya mmoja kutaifanya idadi kubwa ya wanawake kukaa bila kuolewa, jambo litakaloifanya idadi hiyo kubwa ya wanawake hao kusukumwa katika ulimwengu wa zina na kufanya yale yaliyoharamishwa na Mwenyezi Mungu, na kutokana na hayo mwanamke atageuka kuwa ni chombo cha kuchezewa mikononi mwa wanaume na kugeuka kuwa mwenye kumstarehesha kila mwenye uwezo wa kumlipa, na ataishi bila ya kupata haki anazopata mke.

Kisha itakuwaje hali ya watoto waliozaliwa nje ya ndoa?

Bila shaka baba zao hawatawatambua wala kuwakubali na watageuka kuwa mizigo kwa mama zao.

Mwanamke ataweza kuepukana na mtoto wa aina hiyo kwa njia ya kutoa mimba, au baada ya kumzaa kwa njia ya kumweka mtoto mahali popote ili aokotwe na mtu yeyote yule, au kwa njia ya kumwacha katika sehemu za kulea mayatima mahali atakapokosa ulezi wa kibinadamu na kukosa mapenzi ya mama na malezi ya baba na kwa ajili hiyo mtoto huyo hatokuwa na raha katika nafsi yake.

Takwimu zinazotolewa na nchi zinazokataza mtu kuowa zaidi ya mke mmoja zinastusha sana. Katika mwaka 1901 ulifanywa mkutano kwa ajili ya kuzungumzia tatizo la watoto wachanga wanaotupwa, na pia juu ya mimba zinazotolewa na juu ya sababu za kuongezeka kwa tatizo hilo, na takwimu iliyotolewa juu ya mji mmoja tu katika miji ya Kifaransa nchi ambayo watoto wanalelewa kwa msaada wa serikali, basi idadi ya watoto hao wanaotupwa ilifikia idadi ya elfu hamsini.

Na katika ripoti ya Umoja wa mataifa iliyotolewa katika mwaka 1959 imeeleza kuwa idadi ya watoto wanaozaliwa nje ya ndoa katika ulimwengu imefikia sitini katika mia 60%, na katika dola nyingine mfano nchi ya Panama, idadi hiyo imepindukia sabini na tano katika mia 75%.

Hii ndiyo athari ya kukataza watu kuowa zaidi ya mke mmoja. Si ingekuwa bora kwa mwanamke kuolewa akawa mke wa pili au wa tatu na akawa ana mahali pake katika jamii, na watoto wake wakawa na nasaba yao na wakaweza kujinasibisha na kulelewa na baba yao bila upendeleo baina ya ndugu zao?

Bila shaka katika kuruhusu kuowa zaidi ya mke mmoja mna faida kubwa kwa wanawake, ama katika kuharimisha jambo hili, ndani yake mna hasara kubwa.

Tatu - Ukiuchunguza uwezo wa kupata mtoto, utaona kuwa mwanamke anapofikia umri wa miaka hamsini au hata kabla ya hapo, uwezo wake wa kuzaa unasimama. Amma mwanamume anaendelea kuwa na uwezo wa kuzaa hata kama ataishi miaka mia.

Mwanamke hujiwa na damu ya hedhi kila mwezi kwa muda unaofikia siku saba mara nyingine, na uwezo wake wa kuingiliana na mumewe unapungua sana pale anapopata mimba kwa muda wote wa miezi tisa, kisha huzaa na hatimaye huwa katika nifasi kwa muda unaofikia siku arubaini, na bila shaka ni haramu kwa mwanamume kumsogelea mwenye hedhi au mwenye nifasi.

Ukizihesabu siku ambazo mwanamke hawi na uwezo wa kukutana na mumewe, utaona kuwa ni siku nyingi sana zinazofikia theluthi nzima ya umri wake, wakati mwanamume hafikiwa na yote haya.

Kuwakataza wanaume kuowa zaidi ya mke mmoja ni kuwadhulumu wanaume hao, kwa sababu mwanamume kimaumbile hakumbani na yale anayokumbana nayo mwanamke, na pia kwa sababu yeye anakuwa na uwezo na nguvu za kupata mtoto wakati mwanamke anapokuwa hana uwezo huo, na kwa ajili hiyo unapomkataza kuoa zaidi ya mke mmoja unaunyima umma wa Kiislamu kupata ongezeko la watu.

Nne – Wakati mwengine mwanamke hupata maradhi ya kuondokewa na hamu ya kuingiliana na mwanamume, lakini wakati huo huo mume na mke hupendelea kuendelea na uhusiano wao wa mtu na mkewe na kuendelea kuyahifadhi mapenzi na huruma iliyopo baina yao. Ikiwa itawekwa sheria ya kukataza kuowa mke zaidi ya mmoja, basi mwanamume atajikuta amelazimika kumtaliki mke huyo ili aruhusiwe kuowa mke mwingine.

Tano – Kuowa zaidi ya mke mmoja ni nidhamu iliyokuwepo tokea hapo zamani, kwani katika Taurati imeandikwa kuwa Nabii Ibrahim na Nabii Yaakubu na Nabii Suleiman na Nabii Daud , wote hawa waliowa zaidi ya mke mmoja, na katika Injili hakuna mahali palipokataza ukewenza, bali sheria zilizotangulia juu ya kuowa mke zaidi ya mmoja hazikuwa zimefungwa na masharti yoyote, lakini Qurani ikaja na msimamo wa kati na kati, ikaruhusu kuowa, lakini wakati huo huo ikaweka idadi maalum na masharti maalum.

DHULMA KWA WANAWAKE?

Miongoni mwa wanawake wapo ambao hawakubali waume zao kuwaolea juu yao wake wengine, na jambo hili linasababisha matatizo mengi na hitilafu nyingi.

Sisi hatukatai kuwa jambo hili linaweza kuleta matatizo na hitilafu, lakini maslahi yanayopatikana ndani yake ni makubwa sana kuliko madhara yake, bali madhara hayo hayafikii hata asilimia moja katika elfu (moja juu ya elfu) ya faida inayopatikana ndani yake. Isitoshe Uislamu haukuyapuuza matatizo yanayoweza kupatikana, na kwa ajili hiyo hakubaliwi mtu kuowa mke mwingine ikiwa hana uwezo wa kuwasimamia wake zake hao, kisha mwanamume akaamrishwa kuwa muadilifu baina ya wake zake katika makazi na chakula na mavazi na pia ukamuamrisha mwanamume awe muadilifu baina ya watoto wake, kwani haijuzu kwa mwanamume kuwabaguwa wanawe kwa hali yoyote ile. Yote haya kwa ajili ya kuzuwia mtafaruku wowote ule unaoweza kupatikana katika kuowa mke zaidi ya mmoja.

KWA NINI MWANAMKE NAYE HARUHUSIWI KUOLEWA NA MUME ZAIDI YA MMOJA?

Kwa mwanamke kuolewa na mume zaidi ya mmoja ni jambo lililoharimishwa kisheria, ni jambo ovu ki khulqa hata kwa kulifikiria tu, kwani mwanamke ni mahali pa uzazi, na ikiwa atakuwa na waume wengi, basi maji ya uzazi yatachanganyika na nasaba zitapotea.

Mwanamume anaweza kuwa na wake wengi na akawa na uhakika kuwa watoto wote ni wake, lakini kwa upande wa mwanamke jambo hilo haliwezekani.

Kisha mwanamume ndiye mwenye kumsimamia mwanamke, sasa ikiwa mwanamke mmoja atakuwa na waume wengi, atamtii yupi kati ya waume wote hao?

Isitoshe wanawake wengi hawana uwezo wa kutimiza mahitajio ya mwanamume mmoja tu. Vipi basi atakuwa na uwezo wa kutimiza mahitajio ya wanaume wengi?”

Mwisho wa maneno ya Sheikh Al Ashqar

Wallahu taala aalam

Wassalaam alaykum wa Rahmatullahi wa Barakatuh

TAARIKU SSALAAT

Sala ni ibada iliyo katika daraja ya juu kupita ibada zote katika dini ya Kiislam na ni nguzo muhimu sana kupita nguzo zote za dini, na ni ibada ya pekee ambayo Mwenyezi Mungu Subhanahu wa Taala amemfaradhishia mja wake Muhammad (SAW) kwa kuzungumza naye moja kwa moja usiku ule wa Miraji alipomnyanyua na kumfikisha juu ya mbingu ya saba, kisha akamsogeza mpaka penye Sidratul Muntaha na huko akamfaridhishia ibada hii ya Sala bila ya kumtumia malaika Wake Jibril (AS) kama alivyofanya katika kuzifaridhisha ibada nyingine.

Sala ni jambo la mwanzo atakaloulizwa mja na Mola wake siku ya kiama, na ikiwa ameitimiza sawa kama alivyoamrishwa basi mambo yote yaliyobaki yatakuwa sawa.

Mtume (SAW) amesema;

“Cha mwanzo atakachoulizwa mja siku ya Kiama ni Sala, ikiwa ameitimiza basi yote yaliyobaki yatatimia, la kama ikiharibika basi yaliyobaki yataharibika”.

Attabarani – Attirmidhiy – Annasai na wengineo.

NGUZO YA DINI

Sala ni nguzo ya mwanzo katika dini baada ya kuzitamka shahada mbili.

Kutoka kwa Abdillahi bin Omar (RA) kuwa Mtume (SAW) amesema;

“Uislam umejengeka juu ya nguzo tano. Shahada ya La ilaaha illa Llah, Muhammadun Rasulu Llah, kusimamisha Sala na Kutoa Zaka na Kufunga mwezi wa Ramadhani na Kuhiji Makka kwa mwenye uwezo wa kufika huko.”

Na akasema (SAW)

“Kichwa cha jambo ni Uislam, na nguzo yake ni Sala na kilele chake ni Jihadi katika njia ya Mwenyezi Mungu”.

Kwa vile nyumba haiwezi kusimama bila ya nguzo, basi asiyesali anahesabiwa kuwa ni mbomoaji wa nyumba hiyo na si mwenye kuijenga na makaazi yake ni Motoni.

Mwenyezi Mungu Subhanahu wa Taala akituelezea juu ya sababu zitakazowaingiza watu Motoni alisema;

“Isipokuwa watu wa kuliani (watu wa kheri).

(Hao watakuwa) katika Mabustani,

Wawe wanaulizana.

Juu ya watu wabaya (wawaambie).

‘Ni kipi kilichokupelekeni Motoni?’

Waseme;

‘Hatukuwa miongoni mwa waliokuwa wakisali…”

Al Mudathir - 39-43

USIA WA MTUME (SAW) KWA UMMA WAKE

Kwa ajili ya umuhimu wake, Mtume (SAW) aliendelea kuwausia umma wake juu ya Sala mpaka pale alipokuwa akipumua pumzi zake za mwisho.

Imepokelewa kuwa Mtume (SAW) alipokuwa akipumua pumzi zake za mwisho kabla ya kufariki dunia alikuwa akiusia kwa kusema;

“Salaa Salaa na mliowamiliki kwa mikono yenu ya kulia”.

Na imepokelewa pia kuwa Mtume (SAW) amesema;

“Yatakuja kuachwa maamrisho ya kiislamu moja baada ya jingine. Kila ikitoweka amri moja, watu wataing’ang’ania inayofuatia. La mwanzo kuachwa itakuwa hukmu (ya Mwenyezi Mungu) na la mwisho ni Sala”.

Ibni Haban.

Katika hadithi hii Mtume (SAW) anatutabiria juu ya wakati wetu huu ambapo hukumu ya Mwenyezi Mungu ishapigwa vita na kuachwa, na kwamba ibada nyingine nazo pia zitapigwa vita moja baada ya nyingine mpaka mwisho haitobaki isipokuwa ibada ya Sala ambayo nayo pia itapigwa vita na kuachwa.

SALA NDANI YA QURANI

Anasema Sh. Sayed Sabeq katika Fiqhil Sunnah;

“Atakayefuatilia aya za Qurani atagundua kuwa Mwenyezi Mungu mara nyingi anaitaja ibada ya Sala kwa kuipambanisha na ibada mbali mbali. Kwa mfano;

Ameipambanisha Sala na Dhikri (kumbusho) aliposema;

“Bila shaka Sala (ikisaliwa vilivyo) humzuiliya (huyo mwenye kusali na) mambo machafu na maouvu, na kwa yakini kumbusho la Mwenyezi Mungu (lililomo ndani ya Sala) ni jambo kubwa kabisa (la kumzuwilia mtu na mabaya)”.

Al Ankabuut – 45

Na akasema;

“Hakika amekwishafaulu aliyejitakasa (na mabaya). Akakumbuka jina la Mola wake na akasali”.

Al Alaa –

Na akasema;

“Basi niabudu na usimamishe Sala kwa kunitaja”.

Ta Ha- 14

Ameipambanisha na Zaka;

“Na shikeni Sala na toeni Zaka”

Al Baqarah – 110

Akaitaja pamoja na Subira;

“Na tafuteni msaada kwa kusubiri na kwa kusali”.

Al Baqarah-45

Mwenyezi Mungu pia ameitaja pamoja na ibada ya kuchinja;

“Basi sali na uchinje kwa ajili ya Mola wako Mlezi”.

Kauthar – 2

Na akasema;

“Sema: Hakika Sala yangu, na ibada zangu, na uhai wangu, na kufa kwangu, ni kwa ajili ya Mwenyezi Mungu, Mola Mlezi wa viumbe vyote.

Hana mshirika wake. Na hayo ndiyo niliyo amrishwa, na mimi ni wa kwanza wa Waislamu”.

Al An am – 162-163

Mtu hata atende mema ya namna gani, lakini akiwa hasali, au anaposali hamnyenyekei Mola wake, basi matendo yake yote hayo yanapotea bure na anakuwa miongoni mwa waliokula hasara.

Mwenyezi Mungu anasema;

“HAKIKA wamefanikiwa Waumini, Ambao ni wanyenyekevu katika Sala zao,

Na ambao hujiepusha na mambo ya upuuzi,

Na ambao wanatoa Zaka,

Na ambao wanazilinda tupu zao,

Isipo kuwa kwa wake zao au kwa iliyo wamiliki mikono yao ya kulia. Kwani hao si wenye kulaumiwa.

Lakini anaye taka kinyume cha haya, basi hao ndio warukao mipaka.

Na ambao wanazitimiza amana zao na ahadi zao,

Na ambao Sala zao wanazihifadhi.

Hao ndio warithi,

Ambao watairithi Pepo ya Firdausi, wadumu humo milele.

Al Muuminun – 1-11

Atakayezingatia vizuri mfumo wa aya hizi ataona kuwa Mwenyezi Mungu ameitaja Sala mara mbili. Mara ya mwanzo kwa ajili ya kutufahamisha umuhimu wake na unyenyekevu unaotakiwa ndani yake, na mara ya pili kwa ajili ya kututaka tuihifadhi (tusiiache) pamoja na kutujulisha kuwa ni watu wa aina hiyo tu ndio watakaoirithi Pepo ya Firdausi.

POPOTE ULIPO LAZIMA USALI

Sala ni ibada ya pekee ambayo mja analazimika kuitimiza anapokuwa katika mazingira ya aina yoyote. Anapokuwa safarini, wakati wa hofu, anapokuwa mgonjwa na hata anapokuwa vitani.

Mwenyezi Mungu anasema;

“Zilindeni Sala, na khasa Sala ya katikati, na simameni kwa ajili ya Mwenyezi Mungu nanyi ni wenye kuqunuti (kunyenyekea).

Ikiwa mnakhofu (Salini) na hali mnakwenda kwa miguu au mmepanda. Na mtakapo kuwa katika amani, basi mkumbukeni Mwenyezi Mungu kama alivyo kufunzeni yale mliyo kuwa hamyajui”.

Al Baqarah – 238-239

Na akasema

“Na unapo kuwa pamoja nao (vitani), ukawasalisha, basi kundi moja miongoni mwao wasimame pamoja nawe na wachukue silaha zao. Na watakapo maliza sijida zao, basi nawende nyuma yenu, na lije kundi jingine ambalo halijasali, lisali pamoja nawe. Nao wachukue hadhari yao na silaha zao. Walio kufuru wanapenda mghafilike na silaha zenu na vifaa vyenu ili wakuvamieni mvamio wa mara moja. Wala si vibaya kwenu ikiwa mnaona udhia kwa sababu ya mvua au mkawa wagonjwa, mkaziweka silaha zenu. Na chukueni hadhari yenu. Hakika Mwenyezi Mungu amewaandalia makafiri adhabu ya kudhalilisha.

Mkisha sali basi mkumbukeni Mwenyezi Mungu mkisimama, na mkikaa, na mnapo jinyoosha kwa kulala. Na mtapo tulia basi shikeni SALA kama dasturi. Kwani hakika SALA kwa Waumini ni FARADHI iliyo wekewa nyakati maalumu”.

Annisaa – 102-103

Mwenyezi Mungu amewakemea sana wale wanaojaribu kuipuuza ibada hii tukufu na kufuata matamanio ya nafsi zao.

Mwenyezi Mungu akasema;

“Lakini wakaja baada yao walio wabaya, wakaacha SALA, na wakafuata matamanio. Basi watakuja kupata malipo ya ubaya”.

Maryam – 59

Na akasema

“Basi, ole wao wanao sali,

Ambao wanapuuza Sala zao”.

Maaun – 4-5

Kutokana na umuhimu wa ibada hii, Nabii Ibrahim (AS) alimuomba Mola wake amjaalie yeye na vizazi vyake wawe wenye kuishika.

Mwenyezi Mungu anasema juu ya Dua ya Nabii Ibrahim;

“Mola wangu Mlezi! Nijaalie niwe mwenye kushika Sala, na katika dhuriya zangu pia. Ewe Mola wetu Mlezi, na ipokee dua yangu”.

Ibrahim – 40

Katika aya nyingine Mwenyezi Mungu amesema;

“Lakini wakitubu na wakasimamisha Sala na wakatoka Zaka basi iacheni njia yao (waacheni huru), hakika Mwenyezi Mungu ni Mwingi wa kusamehe na Mwingi wa kurehemu”.

Suratut Tawba – 5

Na maana yake ni asiytubu na akakataa kusimamisha Sala na akakataa kutoa Zaka asiachwe huru.

Na katika Sura hiyo hiyo ya Attawba aya ya 11 Mwenyezi Mungu anasema;

“Kama wakitubu na wakasimamisha Sala na wakatoa Zaka, basi ni ndugu zenu katika dini”.

Na kinyume chake ni kuwa; Yule asiyetubu na akakataa kusimamisha Sala na akakataa kutoka Zaka, basi huyo si ndugu yetu katika dini.

HUKMU YA MWENYE KUACHA KUSALI (TAARIKU SALAAT)

Maulamaa wote bila hitilafu yoyote baina yao wamekubaliana kuwa mwenye kuiacha Sala kusudi kwa jeuri na kwa kuikanusha, huyo anakuwa kafiri aliyekwisha toka katika dini ya Kiislam.

Isipokuwa wamehitalifiana juu ya yule mwenye kuiacha kwa uvivu tu au kwa kujishughulisha na dunia lakini haikanushi na anaamini kuwa ni fardhi juu yake.

Wapo wanaosema hata huyu naye pia anakuwa kafiri aliyekwishatoka katika dini ya Kiislam, na dalili walizoziegemea maulamaa hao ni hadithi za Mtume (SAW) zifuatazo;

“Kutoka kwa Jabir (RA) kuwa Mtume (SAW) amesema;

“Baina ya mtu (kuwa Muislam) na baina ya (kuwa) kafiri, ni kuacha Sala”.

Muslim – Ahmed – Atttirmidhiy na wengineo

Na kutoka kwa Buraida (RA) kuwa Mtume (SAW) amesema;

“Ahadi iliyopo baina yetu na baina yao ni Sala, atakayeacha (kusali) kesha kufuru”.

Ahmed na wengineo

Na kutoka kwa Abdillahi bin Amru bin Al Aas (RA) kuwa Mtume (SAW) siku moja alizungumza juu ya Sala kisha akasema;

“Atakayeisimamisha atakuwa na nuru na dalili na ataokoka siku ya Kiama, ama asiyeisimamisha hatokuwa na nuru wala dalili wala hatookoka, na atakuwa siku ya Kiama pamoja na Qaruni na Firauni na Hamana na Ubaya bin Khalaf”.

Imam Ahmed na Attabarani na wengineo

 Katika kuifasiri hadithi hii, anasema mwanachuoni maarufu Ibnul Qayim al Jouzi kuwa;

“Mwenye kuacha Sala huwa ameshuhgulika na mojawapo kati ya yafuatayo; ama atakuwa imemshughulisha mali yake au ufalme wake au cheo chake au biashara zake. Yule aliyeshughulika na mali yake, atafufuliwa pamoja na Qaruni, na aliyeshughulika na ufalme wake, huyo atakuwa pamoja na Firauni, na aliyeshughulika na cheo chake atakuwa pamoja na Hamana na yule aliyeshughulika na biashara zake (akaacha kusali), huyo atakuwa pamoja na Ubaya bin Khalaf”.

Kutoka kwa Abdillahi bin Shaqiq Al Aqliy anasema;

“Masahaba wa Mtume wa Mwenyezi Mungu (SAW) hawakuwa wakiona amali yoyote nyingine mtu akiiacha anakuwa kafiri isipokuwa Sala”.

Attirmidhiy na Al Hakim

Anasema Ibni Hazm;

“Imepokelewa kutoka kwa Omar bin Khatab na Abdul Rahman bin Auf na Muadh bin Jabal na Abu Huraira na Masahaba wengi (RA) kuwa;

“Atakayeacha kusali (Sala moja tu ya) fardhi kusudi (bila ya udhuru wowote) mpaka wakati wake (Sala hiyo) ukatoka, anakuwa kafiri”.

Hadithi zifuatazo zinaelezea juu ya hukmu ya kuuliwa kwa Taariku ssalaat (Asiyesali);

Kutoka kwa Ibni Abbas (RA) kuwa Mtume wa Mwenyezi Mungu (SAW) amesema;

“Heshima ya Uislam na misingi ya dini ni mitatu, juu yake misingi hiyo umejengeka Uislam. Atakayeacha mojawapo anakuwa kafiri na damu yake halali;

Kushuhudia kuwa hapana anayestahiki kuabudiwa isipokuwa Allah,

Na Sala zilizofaradhishwa,

Na Funga ya Ramadhani”.

Abu Yaala

Na kutoka kwa Ibni Omar (Abdillahi bin Omar bin Khattab (Radhiyallahu anhum) kuwa Mtume (SAW) amesema;

“Nimeamrishwa nipigane vita mpaka pashuhudiwe kuwa hapana anayestahiki kuabudiwa isipokuwa Allah na kwamba Muhammad ni Mtume wa Mwenyezi Mungu, na isimamishwe Sala na  itolewe Zaka, watakapofanya hivyo, itakingika kwangu damu zao na mali zao ila kwa haki ya Uislam na hesabu yao iko kwa Mwenyezi Mungu Aliyetukuka”.

Bukhari na Muslim”

RAI ZA BAADHI YA WANAVYUONI

Anaendela kusema Sayed Sabeq kuwa;

“Kutokana na Aya pamoja na Hadithi zilizotangulia, inatubainikia kuwa Asiyesali ni kafiri na kwamba damu yake ni halali. Hata hivyo baadhi ya maulamaa waliotangulia na wa siku hizi wakiwemo Imam Abu Hanifa na Imam Shafi na Imam Ahmed wanasema kuwa hawi kafiri moja kwa moja, bali anahesabiwa kuwa ni mtu fasiq na anakamatwa na kutubishwa na akikataa kutubu basi maulamaa wote hao wanasema kuwa mtu huyo anahukumiwa kuuliwa.

Anasema Annawawi katika Sharhi Muslim;

“Anakatwa kichwa chake kwa upanga”.

Imam Abu Hanifa anaona kuwa aliyertadi na akastahiki kuhukumiwa kuuliwa ni yule tu anayeikanusha Ibada hiyo ya Sala, lakini yule anayeacha kusali kwa uvivu tu au kwa kujishughulisha na dunia, huyo si kafiri bali ni fasiq na hukmu yake ni kumhamisha mbali na mji wake, wakiegemea dalili zinazobeba maana kwa ujumla kama vile kauli Yake Subhanahu wa Taala aliposema;

“Hakika Mwenyezi Mungu hasamehe(dhambi ya) kushirikishwa na kitu, lakini Yeye husamehe yasiyokuwa hayo kwa amtakaye”.

Annisaa - 114

Na hadithi iliyosimuliwa na Abu Huraira kuwa Mtume (SAW) amesema;

“Kila Mtume ana dua yake inayokubaliwa. Kila Mtume akafanya haraka kuiomba dua yake hiyo. Ama mimi nimeiweka dua yangu kwa ajili ya kuwaombea shafaa ummati wangu siku ya Kiama, ataipata Inshaallah kila aliyekufa na asimshirikishe Mwenyezi Mungu na chochote”.

Na hadithi nyingine za mfano huo.

Maulamaa wengine wakasema kuwa hauliwi mtu kwa ajili ya kutosali, na hawa wameegemeza hoja zao kutokana na hadithi iliyomo ndani ya Bukhari na Muslim isemayo;

“Si halali kumwaga damu ya Muislamu ila kwa mojawapo ya matatu; Mzinzi aliyekwishaoa, nafsi kwa nafsi (aliyeuwa auwawe) na aliyertadi (aliyetoka katika dini) na kujitoa katika jamii ya Kiislam”.

Wanasema kuwa hapa Mtume (SAW) hakumtaja asiyesali kuwa ni miongoni wa waliohalalishwa damu yao.

MAJADILIANO BAINA YA IMAM SHAFI NA IMAM AHMED

Imepokelewa kuwa Maimam waiwili wakubwa, Imam Shafi na mwanafunzi wake Imam Ahmed bin Hanbal walijadiliana juu ya maudhui haya ya mtu asiyesali, na majadiliano hayo yalikwenda kama ifuatavyo;

Imam Shafi;

“Ewe Ahmed! Unasema kuwa anayeacha kusali anakuwa kafiri?”

Imam Ahmed;

“Ndiyo nasema hivyo”.

Imam Shafi;

“Ikiwa atakuwa kafiri, vipi atarudi katika Uislam?”

Imam Ahmed;

“Kwa kutamka; ‘Ash-hadu an laa ilaaha illa Llah Muhammadan Rasulu Llah”.

Imam Shafi;

“Lakini mtu huyo hajaikanusha shahada hiyo”.

Imam Ahmed;

“Anarudi katika Uislam kwa kusali”.

Imam Shafi;

“Sala ya kafiri haikubaliwi, na kafiri hahesabiwi kuwa ni Muislamu hata kama atasali”.

Imam Ahmed akanyamaza.

TAHAKIKI YA IMAM ASHAUKANI

Anasema Ashaukani kuwa;

Kwa hakika asiyesali ni Kafiri, kwa sababu hadithi zote zilizopokelewa katika maudhui haya zinamwita hivyo (kuwa ni kafiri), na mpaka uliowekwa baina ya mtu anayestahiki kuitwa kafiri na yule asiyestahiki kuitwa kafiri ni ‘Sala’.